Hadis Usulü: Nasih Ve Mensuh Nedir?
Hadis usulünde Nasih ve Mensuh haddi zatından Allah resulü aleyhisselatü vesselam zamanında bir şeyi yasakladıktan sonra serbest etmesi ya da bir şey serbest etmişse onu sonra yasaklamasını ifade eder.
Şartı;
Nasih ve Mensuh’un en önemli şartı: Resulullah döneminde gerçekleşmesi şartı vardır. Rasulullah’dan sonra kimse bir hadisi nesh edemez.
Nesh Edilen Hadise Misal;
“Ben size kabir ziyaretini yasaklamıştım… Artık ziyaret edebilirsiniz. Çünkü kabir ziyareti size âhireti hatırlatır.” (Tirmizî, Cenâiz, 60; Bkz. Müslim, Cenâiz, 106)
İmam Muslim (rahimehullah)’ın Bureyde (radıyallahu anhu)’dan tahriç ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
“Ben, sizi kabirleri ziyaretten menetmiştim, artık onları ziyaret edin. Kurban etlerini üç günden fazla tutmaktan menetmiştim, onları da münasip gördüğünüz zamana kadar tutun. Kırba hariç diğer kaplara hurma şırası koymanızı menetmiştin. Bundan böyle bütün kaplardan şıra içebilirsiniz. Yalnız sarhoşluk veren içkileri içmeyin!”
Nesh: “Bir hükmü değiştirmek, iptal etmek.”
Nasih: “Hükümsüz bırakan, değiştiren.”
Mensuh: “Hükümsüz bırakılan, değiştirilen.”
İster Kur’an ayetleri olsun ister konumuz olan hadisler olsun bir ayet ve hadisin hangisinin Mensuh olduğunu neyin Nasih olduğunu öğrenmenin yolu hiç şüphesiz ki Kur’an’ın ve Sünnetin ifadesi ile gelen delillerdir.
Hadislerin Mensuh Olduğu Nasıl Bilinir?
1- Resulullah’ın ifadesi ile.
2- Sahabenin sözüyle.
3- Tarihi bilmekle.
4- İcmanın delaletiyle nasih ve mensup olan hadislerin hangileri olduğunu öğreniriz.
1- Resulullah’ın ifadesiyle: Bu yukarıda verdiğimiz misal ile Allah resulü kendi bizatihi ”kabirleri size ziyaret etmeyi yasaklamıştım şimdi izin veriyorum’’ şeklinde ifade ettiği şekilde.
2- Sahabe sözüyle: Buna misal olarak;
Resulullah aleyhissalatu vessellem mesela Mekke’de Hacamat yapan kimsenin orucunun bozulduğunu ama Veda hutbesinde ise orucunun bozulmadığını görüyoruz ve anlıyoruz ki sahabenin ifadesi ile mensuh olmuştur. Sonraki öncekini nesh eder.
3- Tarihi bilmekle nash ve mensuh bilinir.
4- Bu icmanın delaletiyle bilinir. Misal olarak Allah resulü aleyhisselatu vesselam içki içine dövün sonra tekrar dövün sonra tekrar dövün dördüncü’den sonra öldürün demiştir. Ama hiçbir Alim hiçbir İslam devleti böyle bir hüküm icra edip içki için öldürmemiştir. Çünkü mensuh olmuştur. Nitekim İmam Nevevi bu meselede bunun icma olduğunu söyleyerek hadisin Mensuh olduğunu söylemiştir.
Gürsel Gürbüz
Share this content:
Yorum gönder