×

Mütavatir Ve Ehad Açısından Hadislerin Geliş Yolları

Mütavatir Ve Ehad Açısından Hadislerin Geliş Yolları

Allah resulü aleyhisselatu vessellem’den, sahabe, tabiin ve sonraki neslin nakledip getirip ve en son hadis yazarının bir araya getirdiği hadisler ancak iki şekilde görülür;

1- Mütevatir Hadis 

2- Ehad Hadis

Dolayısıyla bütün hadisler ya Mütevatir olarak gelmiştir bize ya da Ehad olarak gelmiştir ve üçüncü yolu yoktur.

Mütevatir Hadisler: Her tabakada, yalan üzerinde birleşmeleri aklen mümkün olmayan bir topluluğun rivayet ettiği hadise mütevatir hadis denir. Hadisin sahabe, tabiin ve etba’ut-tabiîn dönemlerinde râvîlerinin sayısının çok olması, o haberin reddedilemez bir kesinlik kazandığını gösterir. Bu bakımdan mütevatir hadis­ler, kendilerinden hiç şüphe edilmeyen en sahih hadislerdir.

Mütevatir Hadisin Şartlar Nelerdir?

1- Çok sayı’da rivayet edilmesi.

2- Tüm tabakalarda olması.

3- Yalan’da birleşmenin imkansız olması.

4- Hissi olmalı yani aklen, kulaklarıyla gözleriyle biz zat onu duyup öğrenip taşımasıdır.

1- Çok sayı’da rivayet edilmesi. Bir çok sayıda rivayet edilmesi bu her ne kadar bazı alimler arasında ihtilaf olsa da 15, 20, 50 ve 70 kişi şeklinde rivayeti mütavatir olarak görmüşlerdir.

Birinci tabaka’dan yani Sahabe döneminde en az 10 kişi rivayet eder sonra ikinci tabaka dediğimiz Tabiin döneminde 20 kişi rivayet eder ve sonraki nesil Etbau Tabiin nesli 60 kişi şeklinde rivayet ettiği anda bu tabakalar hadisin doğruluğunu ve sayı bakımında kendisi ile yalanda birleşmesi imkansız bir şekilde rivayeti onu mütavatir kılar.

Mütevatir hadis yukarıda ifade ettiğimiz gibi bu şartlara bağlı kalarak gerçekleştiği anda Mütevatir hükmünü alır. Çünkü bu hadisler bu yazarlara kadar tabaka tabaka gelir ve Buhari, Müslim, Tirmizi ve benzeri hadis yazarları ise bu mütevatir hadisleri kitaplarına yazarlar.

2- Tüm tabakalarda olması. Bu tüm tabakalarda o hadisin olması ve her tabakada sayının artması gerekir. Sahabe bir hadisi 15 kişi olarak rivayet etmiştir sonra tabiin onu 20 şeklinde sonraki 30 sonraki 70 şeklinde olduğunda bu mütevatirliğini korumuş olur.

3- Yalan’da birleşmenin imkansız olması.

Yalan ihtimali olmamasının anlamı yine yukarıda ifade ettiğimiz gibi her bir tabakada onlarca insanın aynı şeye şahitlik etmesi ve onu rivayet etmesi sebebiyle yalanın imkansız hale gelmesini gösterir.

Siz bir kimseden bir haber aldığınızda bunun doğru olup olmadığı konusunda şüphe içinde olabilirsiniz, ama aynı konuda 10 kişi aynı şeyi söylediğinde size her ne kadar orayı görmezseniz de bunun doğruluğuna inanırsınız, işte Mütevatir de bunu ifade eder. Özellikle hadisi rivayet eden her bir tabaka her bir ve rravi farklı bölgelerde yaşayan kimseler olması yalanın karışmasını imkansız kılar.

4- Hissi olmalı: Yine ifade ettiğimiz gibi gözüyle görecek, bilecek, orada olacak ve şahitlik edecek.

2-  Ehad Hadis Nedir?

Ehâd ise ravi sayısı mütevatir seviyesine ulaşmayan hadistir.

Ehad hadis üç şekilde görülür:

a) Meşhur Hadis

b) Aziz hadis

c) Garip hadis

a) Meşhur hadis: Sahabe tabakasında 3’ten az olmamak şartıyla Rasulullah’tan rivayet edilen hadistir.

Misal: Allah resulü bir hadis söyler sahabeden üç kişi bunu duyar sonra tabiin bunu 4 ya da 5 kişi olarak rivayet ve bu şekilde rivayet edilen bu hadisler hadis yazarı olan Buhari, Müslim ve Tirmizi gibi yazarların kitabına Sahih bir şekilde gelir.

Meşhur hadis sahih olarak geldiği sürece Mütevatir hadisten sonra ikinci en önemli sağlam kaynaktır. Meşhur hadis hem sahih hem Hasen hem zayıf olabilir.

Şunu hemen ifade edeyim ki Rasulullah’tan rivayet edilen hadis rivayet edilen sayı çokluğuna göre değerlendirilir. Bir kişi rivayet etmişse Garip, iki kişi rivayet etmiş ise Aziz üç kişi rivayet etmiş ise Meşhur ya da eğer çok sayıda rivayet edilmişse buna Mütevatir denir. 

b) Aziz hadis;

Bu hadis Rasulullah’ın sözü söylendikten sonra sahabeden en az iki kişi olmak kaydıyla rivayet edilip ve sonraki tabakalar arasında 2 ve 3 arasında rivayet edilen hadislerdir.

c) Garip hadis;

Bu da yine Allah resulü aleyhisselatu vesselam bir hadisini bir sahabe duymuş ve bütün tabaklarda bir bir rivayet edilmesi sebebiyle Garip hadis ismini alır.

Mütevatir ve Ehad Hadislerin Hükmü Nedir?

Mütevatir hadislerin Resulullah’tan rivayeti kesin olup, yakin ifade ettiği için onun amel etmek vacip ve onun inkarı Resulullah’ı inkar olması sebebiyle sahibini kafir yapar.

Ehad hadisler sahih oldukları sürece amel etmek vacip onu inkar etme bid’at, fasıklık ve dalalettir.

Gürsel Gürbüz

Share this content:

Yorum gönder

You May Have Missed