Hadis Usulü: Hasen Hadis Nedir?
Hasen arapça hüsn kökünden türemiş bir isim olup “iyi ve güzel” gibi anlamlara gelir.
Hadis Usulu Istılahında: “Sahih hadisin şartlarını taşımakla beraber ravisinin zabtı sahih hadisin ravisine nisbetle daha az olan hadis” anlamında kullanılmaktadır.
Hasen Hadis Nedir?
Bir hadisin “hasen” diye tanımlanması hadisin metin veya manası nedeniyle değil hadisin ravi zincirindeki kişilerin durumundan kaynaklanmaktadır. Nitekim Alimler şu şekilde tarif etmişlerdir;
“Adâlet şartını taşımakla birlikte, zabt yönünden sahih hadis ravilerinin derecesine ulaşamamış kimselerin muttasıl (kesintisiz) isnatla rivayet ettikleri, şaz ve illetten uzak hadis.” (İbn Hacer, Nuhbetü’l-Fiker, s. 24);
“Ravisi doğruluk ve emanetle meşhur olmakla birlikte, zabt vasfındaki kusurundan dolayı sahih derecesine ulaşamayan hadis.” (Suyuti, Tedrib, s. 89)
Hasen, Sahih ile Zayıf arasında yer alan, ancak Sahih’e daha yakın olan bir Hadis çeşididir.
Hadisle Eş Anlamlı Kavramlar;
Resulullah’ın sözlerinde ve fiillerinde gerçekleşen şeylere: Hadis, haber, eser, asar yada metin denilir.
Ravi Açısından Eş Anlamlı Kavramlar;
Resulullah aleyhisselatu vesselam’ın hadislerinin rivayetine isnat, ruvvat, silsile, senet yada raviler zinciri ismi verilir.
Tabakat Açısından Hadislerin Rivayeti;
Resulullah aleyhissalatu vesselam’ın sözünü sahabe duydu, sonra sahabeden, tabiin aktardı sonra etbau tabiin ve sonraki tabakat’tan başka biri aldı ve bu şekilde rivayet söz konusu olmuş taki hadis yazarı hadisi kendi kitabında cem edene kadar. İşte bunların her bir zincirine silsile, isnat, ravi yada senet zinciri ismi verilmektedir.
Sahih Hadis ile Hasen Hadis Arasındaki Fark Nedir?
Sahih hadisin en önemli şartı Resulullah’tan rivayet edilen hadisin seneti ittisal olacak yani zincirinde hiçbir kopukluk inkita, mudal yada muallak olmayacak şekilde yazara kadar rivayet edilmesidir.
Hasen Hadis İki Şekilde Görülür;
Birincisi: Hasen bir hadis başka bir hadisle desteklendiğinde tam sahih hadis olur.
İkincisi: Hasen hadis başka bir hadisle desteklenmediğinde ise Hasen hadisi olur ve bu açıdan Hasen hadiste aslında tek farkla sahih hadislerin çeşitlerindendir o da zapt’ının hafif olmasıdır.
Hasen Hadis’in Şartları;
1- İttisal/Kopukluk olmayacak.
2- Zaptı hafif olması bu ise hadisi rivayet eden kimsenin ezberinde bozan bir problemin olması, yanlış yapan, hatası olan, ara ara problemle aktarıyorsa ve ezberi çok iyi olmadığı için bu kimseye zaptı hafif denilir.
Dolayısıyla hasen hadisin senedindeki zincirinde bir ravinin böyle bir vasfı olması sebebiyle sahih olan bir hadis bu kimseden dolayı Hasen hadis hükmünü almış olur.
3- Adaletli olması.Takva ehli olması gerekir.
4- Şaz olmamalı. Yani güvenilir bir ravi kendisinden daha güvenilir bir başka raviye muhalefet etmemesi.
5- İlletli olmaması: Bu hadisin ister metninde ister ravi zincirinde ister şartlarında hiçbir şekilde bir problem bir çelişki bir tenakuz ya da bir hatanın olmamasıdır.
Hasen Hadis İki Şekilde Görülür;
a) Hasen li zatihi: Bu herhangi başka bir hadis ya da başka bir varyanttan destek almaksızın gelen Hadise denilir. Nitekim yukarıda şartlarını ortaya koyduğumuz hadisler Hasen lizatihi hadistir.
b) Hasen li gayrihi: Bu iki farklı senedin birincisi sahih diğerinin zayıf olmasıdır. İki hadisin birbirini desteklemesi bu açıdan Hasen ligayri hükmünü almasına sebep olmaktadır.
Hasen Hadis her ne kadar da Sıhhat açısından Sahihten aşağı olsada dini konularda amel konusunda Sahih gibidir. Hatta bazı Alimlere göre rivayet tariki çok olursa Sahih bile sayılır. Nitekim Tirmizi, Ebu Davud, El-Hibban, El-Hakim ve İbn-i Huzeyme gibi Hadis Alimleri Sahih Hadisleri toplamak üzere tasnif ettikleri kitaplarına Hasen Hadisleri almakta bir mahsur görmemişlerdir. Bu Alimler her ne kadarda Hasen Hadisleri kitaplarına almışlarsada yinede onun Sahih Hadisle bir olmadığı ve daha aşağı bir seviyede olduğu görüşündedirler. Hasen Hadislerin ancak rivayet tarikleri çoğaldığı takdirde sıhhatine hükmedilebilmesi, Ravilerinin zabt yönünden Sahih Hadis Ravilerinden aşağı mertebede olduklarındandır.
Her bir yalnız başına kalsa hüccet olamıyacak iki tarikten gelen bir Hadis’i Dini bir konuda hüccet olarak almakta yadırganacak bir taraf yoktur. Nasılki başka bir vecihten müsned olarak gelen yahud o kuvvette bir diğer Mürsel Hadisle kuvvet kazanmış Mürsel Hadis bazı Alimlere göre Dini meselelerde delil kabul edilir. İki tarikten gelen Hasen de böyledir (tecrid mukaddimesi 246).
Gürsel Gürbüz
Share this content:
Yorum gönder