×

Usul İlmi: İstidlal Ve Çeşitleri Nelerdir?

Usul İlmi: İstidlal Ve Çeşitleri Nelerdir?


İstidllal sözlükte: delil ikame etmek, delile bakmak, yol, rehberlik, delil getirmek ve akıl yürüterek hüküm çıkarmak manalarına gelir.
Istılah açısında fıkıh usulunde: İstidlal bir delile dayanarak bir husus hakkında hükme varma ve bir sonuç çıkarma olarak tarif edilmiştir. Başka bir ifade ile bir iddiayı ispat etmek amacıyla delil ortaya koyma yada bir çıkraımda anlamında kullanılır.
Misal: ”Anne babaya öf deme” ayetinde anne ve babanın kalplerin kırılmasına sebep olan haram olduğu hükmü çıkar ve buna istidlal meselelerden hüküm çıkrama denilir.
İstidlal’in Çeşitleri;
1- Sahih
2-  Fasit 
3- Batıl
Amm’ın nüzulü ve vurud sebebi ile tahsis edilip edilmemesi;
Kur’an ayetlerin nuzulu ve hadislerin vurud sebepleri vardır. 
Amm olan lafız onun nüzul veya vurud sebebine hasretmek doğru değildir. Her ne kadar nuzul ve vurud sebebi olsa da bu herkese şamildir ve herkes bundan mesuldur. Çünkü gelen rivayetler umumIyeti ifade etmektedir. Bu açıdan müşterek olan bütün fertlere şamildir. Dolayısıyla sigarlarda varid olmuşsa bu nasların umumu, buna göre amel edilmesi gerekir bu Hanefi ve bir çok alimin görüşüdür.
Misal: Deniz suyu ile abdest alalım mı? diye sorulunca Resulullah aleyhisselam ”onun suyu temiz helaldir” buyruğu onun suyu temizdir umumidir.
2- Hırsızlık ayetinin nüzulü Safvan adlı bir sahabenin hırkasının çalınması üzerine bu ayet nazil olmuştur. Bu hükmü sadece Safvan’ın hırkasını çalmış olana ait değildir ve bu bütün hırsızlar hakkında geçerlidir.
3- Lian ayeti Hilal bin Umeyye hakkında nazil olmuştur. Bu ayet her ne kadar bu kimse için nazil olmuşsa da amm lafzı ile geldiği için ondan başka bütün herkese şamildir, herkes bu hükme dahildir.

Gürsel Gürbüz
 

Share this content:

Yorum gönder

You May Have Missed