Talak/Boşanma İle İlgili Soru-Cevaplar
1- Soru: Üç Kere ‘’Boş Ol’’ Demek Evliliği Sonlandırır Mı?
Kocanın, karısını aynı mekanda üst üste boş ol, boş ol, boş ol şeklinde eşini boşaması aslında ihtilafın konusudur.
Dört mezhep imamı ve selef’den olan alimler Ömer ibni Hattab‘ın radiyallahu anh’ın fetvası ile üç defa üst üste boş olmanın kişinin eşiyle boşanmasıdır ve mezhep imamlarımız ve sonraki sefef’ten olanlar Ömer İbni Hattab’ın bu fetvasıyla amel etmişlerdir. Nitekim;
Ömer, insanların talaka düşkünlüklerini görünce: “Erkeklerin aleyhine olarak bu talaklara musaade ediyorum” dedi.” (Muslim, Talâk 17; Ebu Dâvud, Talâk 10)
“Üç talak, Rasûlullah (s.a.v), Ebû Bekir ve Ömer’in halifeliğinin ilk iki yılında tek sayılıyordu.
Ömer b. Hattab (r.anh) “İnsanlar, kendileri için vakar olan bir konuda acele ediyorlar. Onu kendilerine geçerli sayalım bari’ dedi ve geçerli saydı.”(Şevkânî, a.g.e., VI, 258)
Ömer radıyallahua’nın böyle bir fetva vermesinin gerekçesi ise onun döneminde boşanma statüsünün suistimal edilmesi ve problemlere sebep olması sebebiyledir.
Resulullah Aleyhisselam ve Ebu Bekir Radıyallahi Anh Döneminde;
Rivayetlere baktığımızda Resulullah aleyhisselam, Ebu Bekir radiyallahu anh ve Ömer radiyallahu anh’ın ilk iki yılına kadar bir mekanda üst üste üç defa talak bir talak olarak geçerli olduğunu ifade eden rivayetler söz konusudur. Nitekim
Böyle bir boşamanın tek talak olacağı görüşünü savunanlar, İbn Abbas’ın rivayet ettiği Resulullah (s.a.s.) devrinde, Ebu Bekir’in devrinde ve Ömer’in hilafetinin ilk iki senesinde üç talak bir talak sayılırdı” haberini (Ahmed, Abu Davud, Müslim, Talak)
Yine İbn Abbas’ın rivâyet ettiği, “Rükane, karısını bir mecliste üç talak ile boşamıştı ve bunun için çok üzülüyordu. Rasulullah aleyhisselam ona, “Onu nasıl boşadın?” diye sordu. Rükane “üç talak ile boşadım” dedi. Resûlullah (s.a.s.) ona, “Tek mecliste mi?” dedi. O da “evet” cevabını verdi. Bunun üzerine Resulullah (s.a.s.) “O bir talaktır. İstersen ona dönebilirsin” buyurdu anlamındaki hadisini delil getirmişlerdir (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Ebû Dâvûd, Talâk,Tirmizî, Talâk)
Üç Talak’ı Tek Talak Gören Alimler;
Ebû Mûsa, Ali den bir rivâyet, Tâvûs, Atâ, Câbir b. Zeyd, Ahmed b. Isâ, İbn Teymiye, İbn Kayim el-Cevziyye, bir rivâyete göre İbn Abbas, İbn Mes’ud, Abdurrahman b. Avf, İbn Zubeyr ve Zeydîler aynı anda verilen üç talakın tek talak sayılacağı görüşündedirler
(İbnu’l-Kayyim, a.g.e., V, 248; Şevkânî, a.g.e., VI, 260; Şeltut, a.g.e., 80)
2- Sunni Ve Bid’i Talak Nedir?
Sunni Talak: Resulullah aleyhissalatu ve sellemin onayladığı talak türüdür. Öyle ki kadını temizlik döneminde her ay bir talak ile boşamasıdır.
Sunni Talak’ın Sünnetleri
- Boşanmanın hayızdan sonra olması
- Karısıyla cinsel temasta bulunmaması
- Karısını bir talak boşaması
Üçüncüde evliliğin sonlandırılması
Sünni talak. Erkeğin karısını cinsel ilişkinin bulunmadığı temizlik döneminde boşamasıdır. Buhârî (“Ṭalaḳ”, 1)
Bid’i Talak: Sünnet’e aykırı olan boşama şeklidir. Bu tür boşamanın haram ve günah olması alimlerin ittifakıdır.
Bid’i Talak Şekli;
- Karısını üst üste üç defa boşaması
- Loğusalık yada hayız döneminde boşama
- Karısı temizlendikten sonra temasta bulundukdan sonra boşanma bid’i olmuş olur.
Peki üst üste üç defa, lohusalık ya da hayız dönemlerinde boşanma geçerli midir?
Hayır boşanma gerçekleşmez. Nitekim;
Kocanın, karısını aynı mekanda üst üste boş ol, boş ol, boş ol şeklinde eşini boşaması aslında ihtilafın konusudur. Dört mezhep imamı ve selef’den olan alimler Ömer ibni Hattab‘ın radiyallahu anh’ın fetvası ile üç defa üst üste boş olmanın kişinin eşiyle boşanmasıdır ve mezhep imamlarımız ve sonraki sefef’ten olanlar Ömer İbni Hattab’ın bu fetvasıyla amel etmişlerdir.
“Üç talak, Rasûlullah (s.a.v), Ebû Bekir ve Ömer’in halifeliğinin ilk iki yılında tek sayılıyordu.
Ömer b. Hattab (r.anh) “İnsanlar, kendileri için vakar olan bir konuda acele ediyorlar. Onu kendilerine geçerli sayalım bari’ dedi ve geçerli saydı.”(Şevkânî, a.g.e., VI, 258)
Loğusalık yada Hayız döneminde boşamanın geçerli olmadığının delili;
Abdullah b. Ömer radıyallahu anhumâ’dan rivayet olunduğuna göre karısını hayızlı iken boşamış, bunun üzerine, Ömer b. el-Hattâb bu durumu Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem’e sormuş, Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem bu duruma kızmış. Sonra da şöyle cevap vermiştir;”Ona emret, karısına dönsün. Sonra (hayızından) temizlenip (tekrar) bir hayz (daha) görüp sonra (tekrar) temizleninceye kadar (nikâhı altında) tutsun. Bundan sonra isterse tutar, isterse temasta bulunmadan önce boşar. İşte Aziz olan Allah’ın, kadınların içinde boşanmasını emrettiği iddet (dönemi) budur. Başka bir lafızda :”Onu boşadığı hayız dışında ayrı bir hayız görene kadar.”Başka bir lafızda:”Bunun üzerine Abdullah Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’in kendisine emrettiği gibi eşini geri döndürdü. Yapmış olduğu boşama ise, kadın için bir talak sayıldı.” (Buhari, Muslim)
3- Ric’i Talak ve Bain Talak Nedir?
Rici talak ‘’geri dönüşü’’ olan bir boşanmadır. Sünnete uygun olarak bir kimse kendi eşini temizlik döneminde kendisiyle cinsel ilişki yaşamış ve sonra sünnete uygun bir şekilde iki defa verilen hakla boşayıp geri alması iken üçüncüde ise kadının ona haram olmasıdır.
Dolayısıyla Ric’i Talak”, eşler arasındaki nikah bağını sonlandırmadığı için erkeğe eşine iddet süresi içerisinde dönüş yapma imkanı verir. Kocanın yeni bir nikaha gerek kalmadan evliliğin devam etmesini mümkün kılmaktadır.
Bain Talak Nedir?
Bain talak: Eşlerin tekrar bir araya gelebilmesi için yeni nikah akdinin gerekli sayıldığı bir boşama çeşitidir.
Bain Talak Şartı;
Nikahtan sonra, cinsel birleşme olmadan önce meydana gelen boşamalar.
Tarafların bir bedel üzerinde anlaşarak boşanmaları. (muhâlea
Kocanın üç defa boşama hakkını kullanarak yaptığı boşamalar.
Hanefiler: Kocanın kinayeli sözlüklerle veya şiddet ve aşırılık ifade eden kelimelerle yaptığı boşamalar da bain talak olduğunu söylemişlerdir.
Şafi ve Hanbeliler’e göre ise bu tür boşamalar Ric’i talaktır.
Cumhura göre ise bu durumdaki eşe kullanılan ‘boşama’ lafzının bir geçerliliği yoktur. ‘Bain talak’ ile aralarındaki evlilik bağı sona erdiği için boşamaya mahal/konu olmaz (İbn Kudâme, el-Muğni) Benimsenen görüş budur.
Gürsel Gürbüz
Share this content:
Yorum gönder