Kur’an’a Göre Evlilik Yaşı Kaçtır? 

Yaklaşık 4 ayetle islamda evlilik yaşının olgunluk, akıl yeterliliği ve bendenin elverişli olması ile ancak evliliğin söz konusu olduğunu ispatlayacağız. Sonra Buhari’de 6 yaş’ında nişan, 9 yaşında evlendiği ve Ayşe annemizin oyuncakları ile Resulullah’ın evinde oynadığı hadisin tahlilini yapacağız. Çünkü aynı Buhari’de Ayşe annemiz 18 yaşında evlendirdiği ile ilgili rivayet’ söz konusu olmakla beraber Tirmizi, Müslim, Ahmet ibni Hanbel, İbni Hişam, İbni İshak, Abu Davud, İbni Mace ve benzeri rivayetlerde minumum 17 ile 21 yaş arası evliliğin söz konusu olduğunu biliyoruz. Bu arada bu çelişkili hadis usul ilmine göre ele alacağız ve bu iki çelişkili hadisin arasını bulmamız lazım zaten usul ilmi bize bunu öğretiyor.

Kur’an-ı Kerim’e göre ve aynı zamanda Dört Mezhebe göre kişinin evlilik yaşı 3 şart üzere bina edilmiştir. 

1-  Buluğ yaşı 2-  Akit/Akli olgunluk 3- Hamilelik kudreti olması. Bu şartlar olmadan kız çocuklarıyla evlilik caiz değildir. Bazi Alim konumunda olanları küçük çocuklarla evlenmesine mubah demeleri kendi yanlış ictihadleridir ve islamı bağlamaz.

1-  Buluğ yaşı: Bu tamamıyla bir kız çocuğunun beden açısından olgun olma yaşıdır. Nitekim bunun delili kur’an’da;

وَابْتَلُوا الْيَتَامٰى حَتّٰٓى اِذَا بَلَغُوا النِّكَاحَۚ فَاِنْ اٰنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُٓوا اِلَيْهِمْ اَمْوَالَهُمْۚ وَلَا تَأْكُلُوهَٓا اِسْرَافًا وَبِدَارًا اَنْ يَكْبَرُواۜ وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْۚ وَمَنْ كَانَ فَق۪يرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِۜ فَاِذَا دَفَعْتُمْ اِلَيْهِمْ اَمْوَالَهُمْ فَاَشْهِدُوا عَلَيْهِمْۜ وَكَفٰى بِاللّٰهِ حَس۪يبًا 

Evlilik çağına ulaşıncaya kadar yetimleri sınayın. Onların (evlenecek) olgunluğa ulaştığını sezerseniz, mallarını onlara verin. Onların büyüyüp (mallarını alacakları korkusuyla) israfla ve çabucak mallarını yemeyin. Her kim zengin olursa (onların mallarından yemesin,) iffetli davransın. Kim de fakir olursa örfe göre yesin. (Olgunluğa eriştiklerini görüp) mallarını onlara verdiğinizde şahit tutun. Hesap gören olarak Allah yeter. (4/Nisâ, 6)

Bu ayette; Evlilik çağına (buluğ) ulaşıncaya kadar yetimleri sınayın. 

Bu ayet yukarıdaki saydığımız üç şarttan biri olan hem buluğ hem akıl beden şartı ortaya koymuştur.

2-  Akit/Akli olgunluk: Bu aklın olgunlaşması anlamındadır. Mesala ticaret, mal ve mülkünü bağımsız bir şekilde kontrol edebilir bir olgunluğa ulaşması yani akli olgunluğa ulaşması. Nitekim ayette;

 فَاِنْ اٰنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُٓوا اِلَيْهِمْ اَمْوَالَهُمْۚ

Onların (evlenecek) olgunluğa ulaştığını sezerseniz, mallarını onlara verin. Nisa:6

3- Hamilelik kudreti olması. Buda bir kimsenin hamile kalabilecek bir konumda olmasıni1 ihtiva eder.

Nitekim Kur’an’ın ayetlerine göre evlilik yaşı neymiş?

وَالْمُطَلَّقَاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِاَنْفُسِهِنَّ ثَلٰثَةَ قُرُٓوءٍۜ وَلَا يَحِلُّ لَهُنَّ اَنْ يَكْتُمْنَ مَا خَلَقَ اللّٰهُ ف۪ٓي اَرْحَامِهِنَّ اِنْ كُنَّ يُؤْمِنَّ بِاللّٰهِ وَالْيَوْمِ الْاٰخِرِۜ

(Kocaları tarafından) boşanan kadınlar, (hamile olup olmadıkları anlaşılsın diye) üç kur müddetince iddet beklerler. Şayet Allah’a ve Ahiret Günü’ne iman ediyorlarsa, Allah’ın rahimlerinde yarattığını gizlemeleri helal değildir. (2/Bakara, 228)

Bu ayet ise üçüncü şart olan kadının hamile kalması ile ilgilidir. Nitekim 6 yaşında evlenilen bir kız çocuğunda hamilelik söz konusu olmadığı gibi ayetin ifadesi ile üç kur/temizlik müddetince beklerler manası hamileliğin elverişli olmasıdır.

يَٓا اَيُّهَا النَّبِيُّ اِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَٓاءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَاَحْصُوا الْعِدَّةَۚ وَاتَّقُوا اللّٰهَ رَبَّكُمْۚ 

 Ey Nebi! Kadınları boşamak (istediğinizde), onları iddetleri (vaktinde, yani temizlendiklerinde) boşayın ve iddet müddetini hesaplayın. Rabbiniz olan Allah’tan korkup sakının.  (65/Talak, 1)

وَاُو۬لَاتُ الْاَحْمَالِ اَجَلُهُنَّ اَنْ يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّۜ

Hamile kadınların (iddetiyse) yüklerini bırakmalarıdır.  (65/Talak, 4)

Bu ayetler ifade ettiğimizi gibi hamileliğe elverişli olan kadınlar için söz konusudur.

Şunu hemen ifade edeyim ki Madem size göre Müslümanlar Rasulullah’ın sünnetine tabidir onun sözlerini ve fiillerini yerine getiriyor. Peki madem Rasulullah 9 yaşında Ayşe annemizle evlenmişse! Neden Ümmet Rasulullah’ın bu sünnetinden yüz çevirdi! Alimler, hocalar ve ümmet neden bu sünneti yerine getirerek 9 yaşında çocuklarla evlenmediler? Neden böyle bir evlilik olmadı? Nitekim;

 Enes r.a dedi ki: Peygamber efendimiz s.a.v şöyle buyurdu:

فَمَنْ رغِبَ عَنْ سُنَّتِى فَلَيْسَ مِنِّى

”Herkim Sünnetimden yüz çevirirse benden değildir.

Buhari, Nikah 1; Müslim, Nikah 5, (1401); Nesâî, Nikah 4, (6, 60).

 َمَنْ أَحْيَا سُنَّتِي فَقَدْ أَحَبَّنِي ‏‏ وَمَنْ أَحَبَّنِي كَانَ مَعِي فِي الْجَنَّةِ

Rasulullah sav. Efendimiz şöyle buyurdular;

Kim benim sünnetimi ihya ederse beni sevmiş olur. Beni seven de cennette benimle beraber olur. Tirmizi, Sünen, İlim, 39/16 (V;46)

Dolayısıyla cinsel ilişki bugün Türkiye’de 8 yaşına kadar okullara kadar inmişken her tarafta küçük çocukları istismar etmek, tecavüz ve buna benzer namusluluk söz konusu iken Rasulullah aleyhisselam ile iftira atan cahillere şunu söylüyoruz dürüst, adalet ve doğruluktan yana olun.

Kur’an-ı Kerim’de yetimler, kadınların evliliği ya da mallarını onlara vermek suretiyle tasarruf etme ile ilgili gelen ayetlere baktığımızda Allah olgunluğu şart koşarak ‘’Rüşd’’, ‘’Akli olgunluk ve kavramlarını kullanır ki bu Rüşd olgunluk ve Akil baliğ kavramı mezhepler arasında her ne kadar ihtilaf olsa da 15,18, 20 ve 25 yaş arasıdır. 

Sözlükte Rüşd; Doğru yolu bulmak, makul davranmak, akıl, mantık ve doğru karar almak gibi manalara gelir. Ekonomik, ahlaki ve sosyolojik olgunluğa ulaşmış, harcaması fikri, tutum ve davranışlarında olgunluğa verilen isimdir.

Maliki, Şafi, Hanbeli mezhepleri ve Hanefi mezhebinden Ebu Yusuf ve Muhammed’in içtihadına göre kişi ne kadar büyürse büyürsün Reşid olmadıkça malları konusunda tasarruf hakkı olmaz ve bunu Ailesi tasarruf eder, demişlerdir. 

Mezhepler arasında Ruşd yaşı ihtilaflı olmakla beraber 15, 18, 20 ve 25 arasında değişmektedir.

Resulullah aleyhisselatu vesselam’ın kızı Fatma, eşi Ayşe, Safiye, Esma ve eşi Cüveyri ile evlenmesi 18-19 yaş aralığıdır. Dolayısıyla Kur’an-ı Kerim’de Rabbimiz evlilik için rüşd şartını koşmaktadır. Bu da ancak dediğimiz gibi bu yaşlarda gerçekleşir. Çünkü rüştün manası deminde ifade ettiğimiz gibi akli ve ruhi olgunluk ile ilgilidir.

Gürsel Gürbüz