Cuma Namazının Hükmü Nedir?

Cuma sözlük manası: Toplamak ve bir araya gelmek anlamındadır.

Istılahda Cuma: Müslümanların haftalık bayramı olan ve ümmetin her hafta cuma günü bir araya gelip namaz kıldıkları, ibadet, istişare ettikler,i dayanışma, yardımlaşma ve muhabbet kurma vasıtasıyla toplandıkları haftalık ibadet günüdür.

Kur’an’da ve sünnette cuma namazı övülmüş farz kılınmış ve Müslümanların bu haftalık ibadeti eda etmeleri emredilmiştir. Nitekim;

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُٓوا اِذَا نُودِيَ لِلصَّلٰوةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا اِلٰى ذِكْرِ اللّٰهِ وَذَرُوا الْبَيْعَۜ ذٰلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ 

Ey iman edenler! Cuma Günü namaz için (ezan okunup) çağrıda bulunulduğunda, Allah’ı zikretmeye (namaza) koşun ve alışverişi bırakın. Şayet bilirseniz bu, sizin için en hayırlı olandır. (Cuma, 9)

Özellikle hadislerden bizden önceki ümmetlerden olan Musa aleyhisselam’ın kavmi aslında cuma günü ibadet ettikleri gibi İsa Aleyhisselam’ın ümmeti de cuma günü ibadet ederlerdi. Ne zaman ki bu peygamberlerin dini olan islam bozulmaya yüz tuttu onların haftalık günlerinde tahrif edilerek cumartesi ve pazar günü olmuştur.

En hayırlı gün Cuma günüdür;

Hadislerde Efendimiz aleyhissalatu vessellem; Güneşin doğduğu en hayırlı gün cumadır. Adem o gün yaratılmış o gün cennete girmiş ve o gün cennetten çıkarılmıştır. Kıyamette Cuma günü kopacaktır. (Müslim)

Yine aynı zamanda Cuma gününde öyle bir vakit vardır ki o vakitte isabet edilen duanın mutlaka kabul edileceği vaat edilmiştir.

Cuma namazın vakti: Zeval’den hemen sonra başlar imamın minbere çıkması orada hutbe vermesi ve iki rekat namaz kıldıktan sonra cuma namazı eda edilmiş olur. Yine aynı zamanda fakihler arasında cuma namazın eda edilme vakitleri aynı zamanda güneşin doğuşu ile ikindi namazı ve güneşin batışı arasında aynı şekilde eda edileceği söylenilmiştir.

Nitekim Allah Rasulü aleyhisselatu vesselam bir hadislerinde; Cuma günü gerekli temizliği yaptıktan sonra camiye gidip hutbe dinleyen ve namazı kılan kimsenin o gün ile daha önceki cuma arasında işlemiş olduğu günahların affedileceği belirtilmiştir. (Buhari)

Yine bununla beraber başka bir hadiste; Bugün önemsenmeden üç cuma namazını terk eden kimsenin kalbinin mühürleneceği bildirilmiştir;

Kim tembellik yapıp üç cumayı terk ederse Allah onun kalbini mühürler. (Tirmizi)

Cuma vakti alişveriş caiz değildir;

Cuma günü Müslümanların bu vakitlerde özellikle imamın hutbe okuduğu süreçte çalışmaları, alışveriş yapmaları ya da dünyevi işler ile meşgul olması asla caiz değildir. Bu hanefilere göre tahrimen mekruhtur. Cumhur ulemaya göre ise haramdır. Her ne kadar bu alışveriş Hanifi ve Şafiilere göre geçerli olsada ve Maliki ve Hanbelilere göre geçerli değildir.

Cuma günü yolculuk yapmak;

Yine bununla beraber cuma vakti girdikten sonra namaz kılmadan yolculuğa çıkanlara gelince Hanefilere göre bu tercih mekruhtur. Malikilere göre haram, Hanbeli ve Şafilere gelince ister Cuma namazdan önce ister sonra olsun kılınmadan yolculuk yapılması haramdır.

Hanefi Alimlerine göre cuma namazı için gerekli sıhhat şartları;

1- Cuma namazının kılındığı yer şehir olmalıdır. Köy, çadırların kurulduğu yerler, gemi ve uçaklarda olmaz.

2- Halifenin ya da Sultan’ın izne gereklidir. Eğer yoksa müslümanlar kendi aralarında birini seçip kıldırabilirler.

3- Cuma namazının vakti öğle vaktidir.

4- Hutbe okunmalı ve hutbe namazdan evvel olmalıdır.

5- Cemaat en az üç kişi olmalı.

6-Cuma namazları hapislerde olmaz.

Allame ibni Abidin; Valisi kafirler tarafından tayin edilmiş herhangi bir şehirde hem cuma hem de bayram namazları kılmak caizdir. Kafirlerin istilasına uğramış beldelerde Müslümanlar hem cuma hem bayram namazı kılabilirler. Kadı Müslümanların rızasıyla kadı sayılır dolayısıyla Müslümanlar kendilerine idare eden bir Müslüman valiyi imam almalıdırlar.

Cumhur Ulama: Hanefiilerin cuma namazı için şehir olması, sultan ya da halifenin iznin gerekmesi ya da genel izin yani hapishanede cuma olmaz görüşünü zayıf görmüşlerdir.

Dolayısıyla Cumhur ulama küfür diyarında Müslümanlar kendi aralarında bir iman seçip cuma ve bayram namazlarını kılmalıdır. Aksi takdirde günahkar olurlar Allah’ın emirlerine karşı çıkmış olurlar.

Müslümanlar gizlice kafirlerin egemen olduğu evlerde cuma namazı kılmalıdır.

İbni Hacer: Alimlerin çoğuna göre cuma namazı peygamberimizin Medine’ye hicret ederken farz kılınmıştır. Zaten cuma ayeti Medine’de nazil olmuştur.

Aynı zamanda peygamber aleyhisselam hicret etmeden evvel Esad bin Zürâre’ye Medine’de insanları toplayın cuma namazı kılın emride rivayetlerde sabittir.

Mekke’de cuma namazı farz kılındı diyen alimler ashabın sayılarının az olması Cumanın aşikar kılınma gereği sıkıntılar ve gizlenme sebebiyle Medine’ye tehir edilmiştir. derler.

1- Dolayısıyla Cuma kılınan bir şehir olmadır ama cumhur bunu kabul etmemiştir.

2- Sultan’ın izni olmalıdır ama bunu Cumhur ulama kabul etmemiştir.

3- Öğle vakti olmalıdır. Hanbeliler hariç Cumhur ulama şartı kabul eder.

Cumanın vücub şartları;

1- Şehirde ikamet etmeli yolculukta olmamalı.

2- Erkek olmalı.

3- Hasta olmamalı.

4- Hür olmalı,

5- İhtiyar ve sakat olmamalıdır.

Cumanın sıhhat şartları;

1- Namazdan evvel hutbe okunmalı.

2- Cemaatle kılınmalıdır.

Mezheplere göre cuma için gerekli cemaat sayısı’

Hanefilere göre: 3 kişi yeterlidir.

Şafii ve Hanbeli mezheplerine göre: 40 kişi.

Malikleri göre: 12 kişi olmalıdır.

İmam Ebu Yusuf, İmam Muhammed ve Nice Hanifi kadıları Kur’an mahluktur diyen Mu’tezille, Cehmilerin ve Rafizilerin arkasında namaz kılmayı caiz görmemişlerdir.

Acaba bugün tağutu red etmeyen ve onların paralı memuru konumunda olan imamları görselerdi ne yaparlardı?

Gürsel Gürbüz