Cehalet Nedir ve  Konum İtibariyle Kaç Türlüdür?

cehalet,

İslam’da Cehalet; Allah’ın isimlerinde, sıfatlarında, ilahi özelliklerinde, dinin asıllarında, Allah’a ibadet ve kulluk da düşülen cehalettir. Dikkat edilmesi gereken en önemli unsur burada islamın asıllarında cehaletin asla mazeret olmamasıdır.

İslam konusunda cehalete düşmüş kimseye cahil, islam’ı öğrenmiş ve onunla amel eden kimseye’de Alim ismi verilir.

Kur’an-ı Kerim’de cehalet kavramı birçok yerde kullanılır. Cehaletin kötülüğü, tutarsızlığı, yanlışlığı, kötülükleri, zararları, zulme neden olmasıyla beraber düşünce, fikir, yasama, hüküm gibi insan uydurması beşeri ideolojilere rabbimiz cehalet ismini veriyor. 

اَفَحُكْمَ الْجَاهِلِيَّةِ يَبْغُونَۜ وَمَنْ اَحْسَنُ مِنَ اللّٰهِ حُكْمًا لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ۟ 

Yoksa cahiliyenin hükmünü mü istiyorlar? Yakinen inanmış bir kavim için kim Allah’tan daha güzel hüküm sahibi olabilir? (Mâide, 50)

Dolayısıyla Allah’ın (cc) hükümleri dışında kalan her hüküm, yasa, kanun, sistem ve düzene Allah “cahiliye”ismini veriyor. Böylesi ideoljik düzenlerden razı olan ve destekleyerek imani bir tavırla reddetmeyen toplumlar, cahiliye toplumları olarak isimlendirilirler.

Cahiliye bir zaman ve coğrafya has bir durum değildir. Bilakis ideolojik ve tağuti düşünce ile ilgili bir meselesidir. Bir yerde İslam ilahi sistem ve onun yönetim şekli varsa, buna muhalefet bir cahiliye düzenide vardır. 

İslami Açıdan; Cehalet Konum İtibariyle Üç Türlüdür.

1- Cahil 2- Meçhul 3- Mechel 

1- Cahil; İsmi fail vezininde olan bu kavram manası kişinin islam konusunda yani ilahi öğretiler konusunda cahil olma sıfatını taşıması ile ilgilidir. 

Cahil olan bu kimse akidevi ve risaletle ilgili dinin asıllarını ilgilendiren temel konularda kişinin cehalete düşmesi yani ilah öğretileri bilmeyen, öğrenmeyen ve amel etmeyen kimsenin özelliğidir. 

Cahil konumunda olan bu kimseler Fetret, Darul küfür ve Darul İslam gibi konumda olanlar bilgisizlik, öğrenmeme, yüz çevirme ve cehaletleri duruma göre mazeret sahibi olurlar. 

Fetret Ehli: Bu kimseler kendilerine kitap ve peygamber gönderilmeyen kimselerdir. Bunlar Allah’ın kendilerini İslam fıtratı üzere yarattığı ve Allah’a ibadet etmeye meyil üzere yaratılan kimselerdir. Bu kimselerin Allah’ın varlığına, onun yaratıcı, rızık verici olduğuna, sığınma, ümit ve korku gibi ibadetleri yerine getirmede mükellef olan kullardır. Bunu gerçekleştiren kimseler ahirette cennet ehlidirler. Ama bunun aksine fıtratlarını bozmuş Allah’ın varlığına, onun yaratıcı, rızık verici oluşuna ve buna benzer ibadetleri yerine getirmeyenlere gelince bu kimseler Peygamberimizin ifadesi ile ahiret gününde tekrardan imtihana tutulacaklardır. Her ne olurlarsa olsunlar fıtratlarını bozmuş bu kimseler dünyada müşrik ve küfür ehli olarak görülürler.

Da’rul Küfür; Bu bölgelerde yaşayan insanlar konum olarak kitap ehlinin ve buna benzer İslam toplumunun dışında yaşayan bölgeleri ihtiva eder. Asli olarak Müslüman olmayan müşrik, yahudi ve hristiyan olan bu bölgelerde en asgari talep edilen inanç, dinin asıllarına iman etmesidir. Kişinin Müslüman sayıla bilmesi için Allah’a, Resule, kur’ana, meleklere ve buna benzer dinin asıları konusunda tevhide ulaşması zorunludur. Ama İslamın şeriatı konusunda kişi mazeretli olabilir. İçkinin haram olmadığını yada zinanın helal olduğunu bilmesi gibi konularda kişi mazeret sahibi olabilirler.

Da’rul İslam: Bu konumdaki bölgeler ister Allah’ın hükmüyle hükmedilen bölgeler olsun, isterse Allah’ın hükmü ile hükmedilmeyen Müslüman toplumlar olsun, bunlar Darul İslam konumundadırlar. Bu kimseler hem dinin asıllarında, hem şeriatın hükümlerinde ve hemde icma edilen her bir konuda bu kimselerin cehaletleri asla söz konusu olamaz.

2- Mechel: Buradaki cehalet tamamı ile cahil kalınan ortamın vasıflarıdır. Dinin asılları ve şeriatın asılları konusunda o bölgenin, coğrafyanın, mekanın ve ülkenin düştüğü cehaletle ilgili bir durumdur. İslami açıdan ilahi öğretiler konusunda Amerika, afrika yada Avrupa gibi ülkeler ve bölgelerin İslam konusunda cehalete düşmesini ifade eder.

Müslüman topraklar olan bölgeler islami açıdan cahil olan ortamlar değildir. Çünkü buradaki toplum islam ile iç içedir. Batıdaki ülkelerde insanlar kendilerini islam’a nispet etmezler ve bundan dolayı o bölgeler mechel konumundadır. Ama halkı Müslüman olan ülkelerde ise bu bölgeler rmechel konumunda değildir. Yukarıda değindiğimiz Darul Küfür ve Fetret Ehli konumunda olan insanlar bu kısımdadırlar.

3- Mechul; Buradaki cehalet, kişinin hangi konu ile ilgili cehalete düşmesidir. Örneğin batıda bilim ve teknoloji konusunda cehalet söz konusu değil iken, doğuda bilim ve teknolojide cehalet söz konusudur. Dolayısıyla Mechul kişi yada toplumların hangi konuda cahil oluşunu ifade eder. 

Dolayısıyla Darul İslam konumunda olan ülkelerde meçhul kavramı kişilerin İslam konusunda cahil olmaları söz konusu olamaz. Ama Darül küfür bölgelerinde dinin asılların da cehalet, taklit ve tevil söz konusu olmaz iken şeriatın asılların da cehaletleri mazeret olabilir.

Gürsel Gürbüz

www.gurselgurbuz.com