Güzel Ahlak Bir İman Meselesidir.

Ahlak Arapça bir kelime olara ğulk yada ğuluk kelimesinin çoğuludur. 

İslam Istılahında; Güzel ahlak kişinin batini ve zahiri anlamda niyet, kalp, eylem ve söylemleri ile doğru, dürüst, saygılı ve insanlarla iyi geçinmeyi ifade eder. İlahi öğretilere göre ahlak genel anlamda kişilerin kötü ya da iyi huylarını, kişiliklerini ve karakterini ifade etmek üzere kullanılmıştır.

Rabbimiz Allah kerim kitabında Resulullahı örnek bir model olarak bize sunmuştur. O sallallahu aleyhi ve sellem, Allah tarafından onaylanmış ve meşru liderimizdir. Onun gösterdiği hedefte ve onun izinden gitmek her Müslümana farzdır. Nitekim;

لَقَدْ كَانَ لَكُمْ ف۪ي رَسُولِ اللّٰهِ اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُوا اللّٰهَ وَالْيَوْمَ الْاٰخِرَ وَذَكَرَ اللّٰهَ كَث۪يراًۜ 

Andolsun ki sizin için, Allah’ı ve Ahiret Günü’nü uman ve Allah’ı çokça zikredenler için Allah Resûl’ünde güzel bir örneklik vardır. (Ahzâb, 21)

İslam eğitim müfredatında iyi ahlak ve doğru davranışları gösteren kavramları vardır. Bunlar;

Husnu-l ğuluk, mekarimu-l ağlak, ağleku-l hasene, mehasinu-l ğuluk ve ağluku-l hamide.

Kötü huyları ve ve bozuk karakterleri temsil eden kavramlara gelince bunlar; Ağleku-z zemime, ağleku-l seyyie ve suul ağlak’tır.

اَلإِسْلاَمُ حُسْنُ الْخُلُقِ 

İslam Güzel Ahlaktır. (Muslim)

Güzel ve övülmüş bir ahlaka ulaşabilmek samimi ve ihlaslı olmayı gerektirir. Çünkü güzel ahlakın merkezi kalp ve niyettir. İnsanlar ancak bu şekilde doğru bir tahsis sonucu güzel bir ahlaka ulaşabilirler.

إِنَّ فِي الْجَسَدِ مُضْغَةً إِذَا صَلَحَتْ صَلَحَ الْجَسَدُ كُلُّهُ وَإِذَا فَسَدَتْ فَسَدَ الْجَسَدُ كُلُّهُ ألاَ وَهِيَ الْقَلْبُ

İnsanda bir organ vardır. Eğer o sağlıklı ise bütün vücut sağlıklı olur; eğer o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin! O, kalptir. (Buhârî)

İnsanı insan yapan ve ona insanlar arasında değer kazandıran yegane yol kişinin ahlaklı olmasıdır. Güzel ahlakı olmayan insanlar çevreleri tarafından dışlanır ve sevilmezler. Çünkü kötü ahlak zararın, zulmün ve kötülüğe sebeptir.

Nitekim Rasulullah aleyhisselam kötü ahlaktan Allaha sığınmıştır.

 اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَجْزِ، وَالْكَسَلِ، وَالْجُبْنِ، وَالْبُخْلِ.

 “Allahım!.. Acizlikten, tembellikten, korkaklıktan ve cimrilikten sana sığınırım”. (Tirmiz)

Kişi ne kadar güzel bir ahlaki vasfa sahipse o kadar onur ve izzet sahibi olur. Çünkü ahlak başkalarına karşı saygı, sevgi, dayanışma ve yardımlaşma duygusunu kazandırır ve topluma faydalar sağlar. Nitekim Rasulullah Aleyhisselam;

 اَللَّهُمَّ اهْدِنيِ ِلأَحْسَنِ اْلأَخْلاَقِ، لاَ يَهْدِي ِلأَحْسَنِهاَ إِلاَّ أَنْتَ؛ وَاصْرِفْ عَنِّي سَيِّئَهاَ، لاَ يَصْرِفُ عَنِّي سَيِّئَهاَ إِلاَّ أَنْتَ.

 “Allahım!.. Beni en güzel ahlâka ulaştır, En güzel ahlâka ulaştıracak olan ancak sensin. Beni kötü ahlâktan uzaklaştır. Kötü ahlâktan uzaklaştıracak olan ancak sensin”. (Muslim)

İslam ilahi nizamın en önemli öğretilerinden bir tanesi imandan sonra ahlakın insan hayatına egemen olmasıdır. Müslüman iddiasını taşıyan kimseler Rasulullah aleyhisselatu vessellem’i örnek bir model almak ve onun izinden gitmek suretiyle hayatını onun ahlakıyla süslemelidir.

 اِنَّكَ لَعَلٰى خُلُقٍ عَظ۪يمٍ 

Ve hiç kuşkusuz, sen büyük bir ahlak üzeresin. (Kalem, 4)

 فان خلق رسول الله كان القران

(Rasulüllah’ın ahlakı Kur’ân idi’ demiş (Taberi

İslam’ın razı olmadığı ve kabul etmediği her ahlak kötülüktür. İslam’ın razı ve kabul ettiği ahlak ise güzel ahlaktır.

Müslümanda bulunması gereken bazı ahlaki vasıflar;

Sabırlı olma ahlakı.

Merhamet etme ahlakı.

Adaletli olma ahlakı.

Hak yememe ahlakı.

Çimrilik etmeme ahlakı.

Öfkelenmeme ahlakı.

Zulmetmeme ahlakı.

Yardım etme ahlakı.

Faydalı olma ahlakı.

Söz ve fiillerde ahlaklı olma.

“Bir sahâbi Resulullah (a.s.)’e;

ما الاسلام  

 İslam nedir? Diye sorar. Peygamberimiz

قال طيب الكلام و اطعام الطعام  

“Güzel söz söylemek ve yemek yedirmek, insanlara ikramda bulunmaktır” cevabını verir. Sahâbî,

 قلت مالايمان 

 “İman nedir” diye sorar, Peygamberimiz,

 قال الصبر و السماحة 

  “Sabırlı ve hoşgörülü olmaktır” cevabını verir. Sahâbî,

قلت اي الاسلام افضل 

 “Hangi İslam (müslüman) daha faziletlidir” diye sorar. Peygamberimiz,

قال من سلم المسلمون من لسانه و يده

“Elinden ve dilinden müslümanların zarar görmediği kimse”  cevabını verir. Sahâbî

قلت اى الايمان افضل  

“İman(ın gerektirdiği hangi davranış) daha faziletlidir” diye sorar. Peygamberimiz,

 قال خلق حسن 

  “Güzel ahlaktır” diye cevap verir. Sahâb

• En büyük ahlak Allah’ın hakkına, kulların, hayvanların ve tabiatın haklarına riayet etmektir.
• En büyük ahlak küfre, şirke ve zülme dur demek ve bu uğurda mücadele etmeyi gerektirir.

 مَنْ رَأٰى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِـعْ فَبِلِسَانِه،ِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِـعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذٰلِكَ أَضْعَفُ الْإ۪يمَانِ

Kim kötü ve çirkin bir iş görürse onu eliyle düzeltsin; eğer buna gücü yetmiyorsa diliyle düzeltsin; buna da gücü yetmezse, kalben karşı koysun. Bu da imanın en zayıf derecesidir. (Müslim)

• En büyük ahlak annemize, babamıza, eşimize, çocuklarımıza karşı sevgili ve adaletli olmayı gerektirir.

لَيْس مِنَّا مَنْ لَمْ يَرْحَمْ صَغِيرَنَا وَيُوَقِّرْ كَبِيرَنَا

Küçüklerimize merhamet etmeyen, büyüklerimize saygı göstermeyen bizden değildir. (Tirmizî)

• En büyük ahlak dostlarımıza, komşularımıza tanıdığımız, tanımadığımız hatta din ayırt etmeksizin insanlara karşı dürüst olmayı gerektirir.

لاَ يُؤْمِنُ أحَدُكُمْ حَتَّى يُحِبَّ لأخِيهِ مَا يُحِبُّ لِنَفْسِهِ

Hiçbiriniz kendisi için istediğini (mü’min) kardeşi için istemedikçe (gerçek) iman etmiş olamaz (Buhârî)

En büyük ahlak insanlara karşı tevazu sahibi olmaktır.

• En büyük ahlak insanlara teşekkür etmektir.
• En büyük ahlak insanların senden emin olmasıdır.
• En büyük ahlak öfkemizi yenmek, sinirlerimizi kontrol altına almak, eziyetlere tahammül etmek, yalan söylememek ve insanları aldatmamaktır.

مَنْ غَشَّـنَا فَلَيْس مِنَّا

Bizi aldatan bizden değildir. (Müslim)

Ahlak konusu kalbin ve niyetin yeridir. Kişi bu yönüyle eylem ve söylemleri ile Allah’a, kendisine, en yakın akrabalarına ve tüm insanlara karşı ahlaklı olması dinin emrettiği en önemli konulardandır.

Gürsel Gürbüz