İstiğfar Nedir Ve Faydaları Nelerdir?

İstiğfar gerçekten de bugünün insanlarının kendisiyle gafil olduğu ve yüz çevirdiği büyük bir nimettir. Öyle ki tüm tecrübelerle İstiğfar mucizevi bir şekilde bir çok nimet, fayda menfaat ve güzelliklere sebep olurken her türlü kötülük, bela, musibetin gitmesine ve küfür, şirk, haram ve günahların bağışlanmasına sebeptir. O halde durma İstiğfar Nedir ve Faydaları Nelerdir? öğrenme konusunda bu fırsatı kaçırma.

İstiğfar Lisanu’l Arab’da: Örtmek, gizlemek ve korunmak gibi anlamlara gelir.

İstiğfar terim olarak: İşlenen günahlardan, hatalardan af ve mağfireti yalnız Allah’tan talep etmeyi ifade eder.

İslam ıstılahında istiğfar: Kulun geçmiş’te işlediği günah ve gelecek’te olabilcek günahlara samimiyet ve ihlasla Allah’a yönelerek günahlarının pişmanlığın ve merhametin dilemesini ifade eder.

Lisanu’l Arab’da: İstiğfar ile aynı kök harflerine sahip olan ve Araplar savaş esnasında özellikle kafalarına zarar verecek ya da isabet edecek her türlü saldırıya karşı korumak için مغفر/miğfer kavramını kullanırlar.

Bu açıdan İstiğfar geçmişte kulun küfür, şirk, zulü, haram, kula kulluk ve ne kadar kötülük varsa bunlardan pişman olması ve gelecekte böyle bir şeye düşmekten Allaha sığındığının ifadesidir

Allahın İsim ve Sıfatların’da İstiğfar;

İstiğfar ifade ettiğimiz üzere aslında bir yöneliş ve Allah’tan bütün kötülüklerden korunmayı talep edip ondan merhamet dilemeyi ifade eder. Bu açıdan istiğfar aslında Allahın üç ismine talluk eder. bunlar;

El-Ğaffar: Çok merhamet eden, af dileyenleri affeden, suçluları bağışlayan, çirkinlikleri örten ve ayıpları gizli tutan anlamındadır.

El-Ğafur: Günahları bağışlayan; affeden demektir.

El-Ğafir: Umumiyet itibariyle kötü ve yüz kızartıcı sözleri ve işleri örten demektir.

Kul İstiğfar yaparken, Allahın isim ve sıfatlarını bu açıdan vesile kılarak yapması onun günahların affedilmesi ve bir çok faydayı celp edip zararı def etmesine sebep olacaktır. Nitekim;

وَلِلّٰهِ الْاَسْمَٓاءُ الْحُسْنٰى فَادْعُوهُ بِهَاۖ

En güzel isimler Allah’ındır. (Öyleyse) bu isimlerle O’na dua edin. (7/A’râf, 180

Zikrin Önemi Nedir?

İstiğfar konusunu işlemeden önce zikrin Kur’an ve sünetteki yeri ve önemini temas etmek gerekir.

Zikir kelimesi Kur’an-ı Kerim’de birçok yerde geçer. Ayetlere göre zikir bazen Allah’ı tekbir etmek, onu övmek, ona hamd etmek, onu tesbih etmek, nimetlerini anmak, Allah’ı tefekkür etmek, kalbi, sözlü ve amelleriyle Allah’ın hakkını yerine getirmek, Allah’a ibadet konusu olan tevhid, namaz, dua, zekat, istiğfar ve kevni ayetler olan gökyüzü, yeryüzü ve buna benzer tefekküre götüren ve Allah’ı kudretini gündeme getiren şeyleri düşünmek, zikir olmakla beraber yine nasihat, iyiliği emretme, kötülüğü yasaklama, vahiy, ilim, Kur’an ve sünnet zikir olarak kullanılmıştır.

Rabbimiz Allah bir hayat programı olarak doğumdan ölüme ilahi kurallara göre yaşamamızı, onun farz, vacip, nafile ve emirlerini yerine getirme noktasında kendisini zikretmemizi istemektedir. Nitekim;

فَاذْكُرُون۪ٓي اَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُوا ل۪ي وَلَا تَكْفُرُونِ۟

Öyle ise siz beni (ibadetle) anın ki ben de sizi anayım. Bana şükredin; sakın bana nankörlük etmeyin! (Bakara – 152)

يَٓا اَيُّهَا الَّذ۪ينَ اٰمَنُوا اذْكُرُوا اللّٰهَ ذِكْراً كَث۪يراًۙ وَسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَاَص۪يلاً

Ey inananlar! Allah’ı çokça zikredin. Ve O’nu sabah-akşam tesbih edin (Ahzâb 42-41)

وَاذْكُرِ اسْمَ رَبِّكَ وَتَبَتَّلْ اِلَيْهِ تَبْت۪يلاًۜ

Rabbinin adını an. Bütün varlığınla O’na yönel. (Müzzemmil – 8)

Bir Hadis’de Zikir;

قَالَ النَّبِيُّﷺ: مَثَلُ الَّذِي يَذْكُرُ رَبَّهُ وَالَّذِي لا يَذْكُرُ رَبَّهُ مَثَلُ الحَيِّ وَالمَيِّتِ.

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur: Rabbini zikreden kişiyle zikretmeyen kişi, diriyle ölü gibidir.

Tevbe ile İstiğfar Arasında Fark Nedir?

Tevbe ve İstiğfar aynı naslar’da kullanıldıklarında birbirinden farklıdır. Eğere farklı yerlerde ayrı ayrı kullanıldıklarında biri diğeri yerine geçerek aynı anlama gelir.

Tevbe geçmişte işlenmiş olan günahlardan kalbiyle, diliyle ve amelleriyle vazgeçmesi ve onu reddetmesini ifade eder.

İstiğfar ise hem geçmiş hem de gelecekte olan tüm günahlara karşı İstiğfar yani af ve merhamet dileyerek hataların bağışlanmasını istemesidir.

İstiğfar’ın Efendisi Hangi Dua’dır?

İslam insanın günah, zülüm, kötülük işleyebileceğini ve onun tekrardan Allah’a yönelecek ve tevbelerin kabul edilebilmesi için fırsatlar vermiştir. Nitekim kişinin günahlarının bağışlamasını istemesi ile ilgili şu dua teşvik edilmiştir.

Şeddat bin Evs radiyallahu anh şöyle dedi: Nebi sallallahu aleyhi ve sellem istiğfar duasının faydasını söyledikden sonra için buyurdu;

Herkim bu duayı yakinen iman ederek gündüz söyler de, akşamlamadan önce ölürse o kimse, cennet ehlindendir. Kim de bunu gece yakinen iman ederek söyler de, sabah olmadan önce ölürse o kimse, cennet ehlindendir.” Bu seyyidu’l istiğfar duası;

اللَّهُمَّ أَنْتَ رَبِّي لآ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ، خَلَقْتَنِي، وَأَنَا عَبْدُكَ، وَأَنَا عَلَى عَهْدِكَ، وَوَعْدِكَ مَا اسْتَطَعْتُ، أَعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ مَا صَنَعْتُ أَبُوءُ لَكَ بِنِعْمَتِكَ عَلَيَّ، وَأَبُوءُ بِذَنْبِي، فاَغْفِرْ لِي، فَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ أَنْتَ

Duanın Manası: “Ey Allah’ım! Sen benim Rabbimsin. Senden başka hakkı ile ibadet olunan hiçbir ilah yoktur. Beni Sen yarattın ve ben Senin kulunum. Gücümün yettiği şeylerde Sana verdiğim ahdin ve vaâdin üzereyim. Yaptığım şeylerin şerrinden Sana sığınırım. Senin benim üzerindeki nimetini itiraf ediyorum ve günahlarımı da itiraf ediyorum. Öyleyse beni bağışla. Kuşkusuz ki, günahları ancak Sen bağışlarsın.”

Buhari 6244, Ebu Davud 5070, Tirmizi 3615, İbni Mace 3872)

Allah Resulü Nasıl İstiğfar Ederdi;

Bir kimse Müslüman olduğunda, Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), ona namazı öğretir, sonra şu kelimelerle dua etmesini emrederdi:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي، وَارْحَمْنِي، وَاهْدِنِي، وَعَافِنِي، وَارْزُقْنِي

“Ey Allah’ım! Beni bağışla ve bana merhamet eyle. Beni hidayete erdir. Bana afiyet ver ve beni rızıklandır.” (Müslim)

توبوا الى ربكم فاني اتوب الى الله في اليوم ماة مره

Allah’a tövbe ediniz Şüphesiz ben Ben günde 100 defa Allah’a tövbe ederim.(Tirmizi)

أَسْتَغْفِرُ اللهَ الْعَظِيمَ الَّذِي لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ،الْحَيُّ الْقَيُّومُ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ

‘Azim olan Allah’tan bağışlanma dilerim ki, Allah’tan başka hakkıyla ibadete layık hiçbir ilah yoktur! Allah, Hayy ve Kayyum’dur ve O’na tevbe ederim’ derse, savaştan kaçmış olsa bile, Allah onu bağışlar. (Tirmizi)

Kim Mü’minler İçin İstiğfarda Bulunursa;

Ubade bin Samid (Radiyallahu Anh) şöyle dedi: Rasulullah (Sallallahu Aleyhi Sellem) şöyle buyurdu: “Kim, Mü’min erkek ve Mü’min’e kadınlar için istiğfarda bulunacak olursa, her Mü’min erkek ve her Mü’min’e kadın adedince kendisine sevap yazılır.”

Taberani, Albânî Sahîhu’l-Cami’ 6026

İstiğfarın Faydaları;

1- İstiğfar Günahların Bağışlanması Sebebtir.

Kişi samimiyet ve ihlas ile Allah ile dost ve sevgi bağını istediğinde tek onun yapması gereken Allah’a yönelerek bağışlanmasına sebep olan İstiğfardır. Nitekim;

فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ اِنَّهُ كَانَ غَفَّارًاۙ

“Dedim ki: ‘Rabbinizden bağışlanma dileyin. Çünkü o (günahları bağışlayan, örten ve günahların kötü akıbetinden kulu koruyan) Ğaffâr’dır.’ ” (71/Nûh, 10)

İbni Mesud’un radıyallahu anh rivayet ettiği diğer bir hadiste Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:

مَنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ وَأَتُوبُ إِلَيْهِ غُفِرَ لَهُ وَإِنْ كَانَ فَرَّ مِنَ الزَّحْفِ.

“Her kim gönülden inanarak ‘Kendisinden başka hak ilah bulunmayan, sonsuz hayat sahibi, her şeyin varlığı ve idaresi kendisine bağlı olan Allah’tan bağışlanma diler ve O’na tevbe ederim.’ derse, savaştan kaçmış olsa bile günahları bağışlanır.” ( Tirmizi)

2-Kıtlığa Engel Olup Yağmurlar Yağmasına Sebebtir. Nitekim;

يُرْسِلِ السَّمَٓاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًاۙ

“(İstiğfarınıza karşılık) üzerinize gökten bolca yağmur yağdırır.” (Nûh, 11)

3-Mal, Mülk ve Çocuk Sahibi Olmaya Sebeptir. Nitekim;

Kur’an ve sünnetin şehadeti ile beraber tüm tecrübelerle sabittir ki kişinin sürekli istiğfarda bulunması ailevi, ekonomik problemlere çözüm olduğu gibi tüm bela ve musibetler konusunda mucizevi açıdan yardımın gelmesine sebeptir.

وَيُمْدِدْكُمْ بِاَمْوَالٍ وَبَن۪ينَ

“Size mallar ve çocuklarla yardımda bulunur. (71/Nûh, 12)

وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ اَنْهَارًاۜ 12

“Sizin için bahçeler ve nehirler var eder.” (71/Nûh, 12)

5-Gücun Artmasına Sebebtir;

Devleti ile hükümeti ile ailesiyle bir toplum olarak ilahi yasalara iman ve amel ederek İstiğfar da bulunmak maddi ve manevi güçlere ulaşmaya sebeptir.

وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُٓوا اِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَٓاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً اِلٰى قُوَّتِكُمْ وَلَا تَتَوَلَّوْا مُجْرِم۪ينَ

“Ey kavmim! Rabbinizden bağışlanma dileyin. Sonra da O’na tevbe edin ki; yağmur dolu semayı üzerinize göndersin, kuvvetinize kuvvet katsın. (Sakın) suçlu günahkârlar olarak yüz çevirmeyin.” (11/Hûd, 52)

6-Nice Maddi ve Manevi Faydalara Sebebtir. Nitekim;

وَاَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُٓوا اِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا

Rabbinizden bağışlanma dileyin sonra da O’na tevbe edin. (Buna karşılık) sizi belirlenmiş bir süreye kadar güzellikle faydalandırır. (11/Hûd, 3)

İbni Abbas’tan radıyallahu anh rivayetle Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

مَنْ لَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ جَعَلَ اللَّهُ لَهُ مِنْ كُلِّ ضِيقٍ مَخْرَجًا وَمِنْ كُلِّ هَمٍّ فَرَجًا وَرَزَقَهُ مِنْ حَيْثُ لاَ يَحْتَسِبُ

“Kim sürekli istiğfarda bulunursa (istiğfarı dilinden düşürmezse) Allah onun her türlü sıkıntısına çıkış yolu gösterir, onu her türlü dert ve endişeden feraha eriştirir ve onu hiç ummadığı yerden rızıklandırır.” (Ebu Davud, 1520; İbn Mace, 3819.)

Ensar’dan bir adam ile Peygamberimiz arasındaki şu olay, Allah’a sürekli istiğfar etmenin maddi dertleri giderdiğinin delillerindendir:

جاء رجل من الأنصار إلى النبي ﷺ فقال يا رسول الله ما رزقت ولدا قط ولا ولد لي قال فأين أنت عن كثرة الاستغفار والصدقة يرزق الله بها الولد قال فكان الرجل يكثر الصدقة ويكثر الاستغفار فولد له تسعة من الذكور.

“Ensardan bir adam Peygamberimizin yanına gelerek ona şöyle serzenişte bulundu: ‘Ey Allah’ın Rasûlü! Henüz bir çocukla rızıklandırılmadım ve benim bir çocuğum olmadı.’ Bunu duyan Peygamberimiz adama: ‘Sen neden çokça istiğfarda bulunmuyor ve bolca sadaka vermiyorsun? Allah bunlar sayesinde sana çocuk ihsan eder.’ buyurdu. Adam bu olaydan sonra çokça istiğfarda bulunmaya ve bolca sadaka vermeye koyuldu. Ardından tam dokuz erkek çocuğu oldu.” (Müsned’u Ebi Hanife, 51.)

7-Belalar Defedilmesine Sebep Olması. Nitekim;

وَمَا كَانَ اللّٰهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ

Onlar bağışlanma dileyip dururken de Allah onlara azap edecek değildir. (8/Enfâl, 33)

8- Bağımlılık ve Kötü Karekterden Kurtulma’ya Sebeptir. Nitekim;

Hangi konumda olursan ol şirk, içki, kumar, zina, uyuşturucu ve hangi bağımlılığın girdabında isen senin Allah’a yönelerek sürekli istiğfar’da bulunma onlardan kurtulman için yeterlidir bir sebeptir. Nitekim;

“Huzeyfe, Peygamberimize gelip şöyle dedi: ‘Ey Allah’ın Rasûlü, ben dili çok keskin olan bir adamım. Fakat ben genel olarak sadece evimde böyleyim.’ ” (Ahmed, 23410)

فَقَالَ : أَيْنَ أَنْتَ مِنَ الاِسْتِغْفَارِ ؟ إِنِّي لأَسْتَغْفِرُ اللَّهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى فِي الْيَوْمِ مِئَةَ مَرَّةٍ.

Peygamberimiz ise ona şöyle buyurdu: “Senin istiğfarla aran nasıl? Muhakkak ki ben günde yüz defa Allah’a istiğfar ediyorum.” Bu hadisten istiğfarın alışkanlık ve bağımlılıklardan kurtulmanın yollarından biri olduğunu anlıyoruz.

9- Her Derde Deva Olması. Nitekim;

Hasan-ı Basri’nin kendisine soru soran dört farklı adama aynı tavsiyeyi yaptığı kıssa da selefin yanında istiğfarın maddi sıkıntıları giderdiğinin delillerinden bir tanesidir:

Bir mescid ortamında otururken Hasan-ı Basri’nin yanına bir adam geldi ve şöyle dedi:

‘Ey Hasan, benim memleketimde kıtlık var.’ Hasan-ı Basri ona: ‘Git, çokça istiğfar et’ dedi.

Biraz sonra başka bir adam gelip şöyle dedi: ‘Ey Hasan, benim çocuğum olmuyor.’ Hasan-ı Basri ona: ‘Çözümü kolay, git ve çokça istiğfar et.’ dedi.

Biraz sonra başka bir adam gelip şöyle dedi: ‘Ey Hasan, benim fakirlikle ilgili çok ciddi sıkıntılarım var. Allah benim rızkımı bir türlü genişletmiyor, ne yaparsam yapayım bir türlü işlerim rast gitmiyor.’ Hasan-ı Basri ona ‘Git, çokça istiğfar et’ dedi.

Biraz sonra başka bir adam gelip şöyle dedi: ‘Ey Hasan, benim bostanım her sene kuruyor, bu sene de kurudu. Herkesin bostanı yemyeşil, fakat benim bostanım yine kurudu.’ dedi. Hasan-ı Basri ona da ‘Git, çokça istiğfar et.’

Adamlar gittikten sonra Hasan-ı Basri’ye: ‘Ey İmam, sana dört farklı şikayet gelmesine rağmen sen hepsine aynı reçeteyi verip ‘gidin ve istiğfarda bulunun’ dedin’ deyip böyle yapmasının sebebi sorulunca, Hasan-ı Basri bunu Allah’ın kitabından istinbat ettiğini söyleyip şu ayeti okudu:

فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ اِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيُمْدِدْكُمْ بِاَمْوَالٍ وَبَنٖينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ اَنْهَارًا

“Dedim ki: Rabbinizden mağfiret dileyin, Çünkü O, çok bağışlayıcıdır. Mağfiret dileyin ki, üzerinize gökten bol bol yağmur indirsin, mallarınızı ve oğullarınızı çoğaltsın, size bahçeler ihsan etsin, sizin için ırmaklar akıtsın.” (71/Nuh, 10-12)

10- Allah’ın Rahmetine Sebep Olması. Nitekim;

Hiç şüphesiz İstiğfar etmek Allahın sevgisine, rızasına, günahların bağışlanmasına ve Allahın ahiret gününde ona merhamet etmesine sebeptir.

( وَاسْتَغْفِرُوا اللّٰهَ اِنَّ اللّٰهَ غَفُورٌ رَحٖيمٌ )

“Allah’tan mağfiret dileyin. Şüphesiz Allahü, çok bağışlayandır, çok merhamet edendir.” (73/Müzzemmil, 20)

11- İstiğfar Azabın Kalkmasını Sebeptir. Nitekim;

İstiğfar Allah’ın yapacağı azaba karşı hiç şüphesiz ki kurtulmaya sebep olmakla beraber azabı merhamete gazabı rıza’yı çevirir.

وَمَا كَانَ اللّٰهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ

“Onlar mağfiret dilerken de Allah onlara azap edici değildir.” (8/Enfal, 33)

12- Çokça Yapılan İstiğfar Rasulullah’ın Müjdesine Sebeptir. Nitekim;

Resulullah aleyhisselam kıyamet gününde sahifesinde çokça istiğfar olan kulları müjdelemiş ve şöyle buyurmuştur:

طُوبَى لِمَنْ وَجَدَ فِي صَحِيفَتِهِ اسْتِغْفَارًا كَثِيرًا.

“Kıyamet gününde amel sahifesinde çokça istiğfar bulanlara müjdeler olsun.” (İbn Mace, 3818)

İbn Teymiyye bu sözüyle şunu kastetmiştir: Eğer insanoğlu günahsız olsaydı ve onun eksikleri fazlalarından daha az olsaydı ona yakışan Allah’ı tesbih ve tekbir etmesiydi. Fakat insanoğlu eksik ve günahkâr olduğu için ona düşen kendisini yıkayıp temizleyecek şeylere yapışmasıdır ki bu da istiğfardan başkası değildir. Yani bir kula en fazla düşen şey, Allah’a istiğfar etmesidir.

13- İbadetlerde ki Eksikleri Götürür. Nitekim;

Resulullah sallallahu aleyhi ve sellem, namazını bitirdiğinde üç defa ‘estağfirullah’ derdi:

عَنْ ثَوْبَانَ قَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا انْصَرَفَ مِنْ صَلاَتِهِ اسْتَغْفَرَ ثَلاَثًا وَقَالَ . اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلاَمُ وَمِنْكَ السَّلاَمُ تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلاَلِ وَالإِكْرَامِ “. قَالَ الْوَلِيدُ فَقُلْتُ لِلأَوْزَاعِىِّ كَيْفَ الاِسْتِغْفَارُ قَالَ تَقُولُ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ.

Sevban radıyallahu anh şöyle dedi:“Peygamberimiz, namazını bitirdikten sonra üç defa istiğfarda bulunur ve: ‘Allah’ım selam sensin, selamete sen erdirirsin. Ey celal ve ikram sahibi, şanın yüce ve mübarektir’ derdi.

Velid dedi ki: Evzai’ye, ‘İstiğfar nasıl olur?’ deyince o: ‘Estağfirullah, estağfirullah.’ dersin, dedi.” (Müslim, 1333.)

Melekler Kimler İçin İstiğfarda Bulunurlar?

1) Abdestli olarak uyuyan kimseye.

2) Namazı kıldıktan sonra diğer namazı kılmak için mescidde bekleyen

3) Namazı ilk safta ve ikinci safta kılanların bağışlanma dilerler.

4) Namazda safları dolduran ve safların arasında boşluk bırakmayanlar için.

5) Sabah namazını kıldıktan sonra oturduğu yerden zikirlerini yapan kimseye.

6) Sabah ve ikindi namazını cemaat ile kılan kimseler için.

7) Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’e salâtta bulunan kimsenin bağışlanması için melekler, Allah’a yalvarırlar.

8) Müslüman, kardeşi için onun gıyabında dua eden kimsenin bağışlanması için melekler, Allah’a yalvarırlar.

10) Malını infak eden kimse için.

Gürsel Gürbüz